Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. ULUSAL İŞLEVSEL ÜROLOJİ VE KADIN ÜROLOJİSİ KONGRESİ, Antalya, Türkiye, 8 - 12 Ekim 2025, ss.37, (Özet Bildiri)
Giriş: Kadınlarda üriner inkontinans (İK), yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Ancak bu duruma yönelik toplumda birçok yanlış inanış (mit) bulunmaktadır. “Yaşlılıkla kaçınılmazdır”, “sadece doğum yapanlarda olur” veya “tedavisi sadece ameliyattır” gibi yanlış inançlar, bireylerin tanı ve tedaviye başvurusunu geciktirebilir. Sağlık okuryazarlığı düşük bireylerde bile etkili olabilecek, sade, görsel ve kolay erişilebilir bilgilendirici içeriklerin bu mitleri azaltmada katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada, yapay zekâ desteğiyle hazırlanmış
kısa bir video içeriğinin, üriner inkontinansa dair mitlere olan inanç üzerindeki etkisi araştırılmıştır.
Materyal ve metot: Çalışmaya üriner inkontinans tanısı almış 50 kadın hasta dâhil edilmiştir. ChatGPT 4o ile oluşturulan metin, Canva platformu kullanılarak 3 dakikalık animasyonlu bilgilendirici videoya dönüştürülmüştür. İçerikte, idrar kaçırmanın yaşlanmanın doğal sonucu olmadığı, tedavi edilebileceği ve utanılmaması gereken bir durum olduğu vurgulanmıştır. Mit ifadeleri, literatür taraması ve Google Trends verileriyle halk arasında sık karşılaşılan inanışlara dayanarak hazırlanmıştır. Video öncesinde ve sonrasında uygulanan 10 maddelik anketle her ifadeye “doğru” yanıt veren hasta sayıları karşılaştırılmıştır. Sonuçlar tablo halinde sunulmuştur.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 54 idi. Eğitim düzeyi olarak %72’si ilkokul veya ortaokul mezunuydu. Video sonrasında tüm mit ifadelerinde “doğru” yanıt oranlarında belirgin artış saptandı. En dikkat çekici değişim, “idrar kaçırma kaderdir”, “sadece doğum yapanlarda olur” ve “sadece ameliyatla tedavi edilir” gibi yaygın inanışlarda izlendi. Öncesinde 37 katılımcı “idrar kaçırmak yaşlandıkça herkeste olur” ifadesine katılırken, video sonrasında bu sayı 14’e düştü. “İdrar kaçırma kaderdir” diyenlerin sayısı 34’ten 7’ye, “sadece ameliyatla tedavi edilebilir” diyenlerin sayısı ise 23’ten 5’e geriledi. Tüm sonuçlar tabloda özetlenmiştir.
Sonuç: Yapay zekâ ile geliştirilen kısa video içeriği, kadınlarda üriner inkontinansa ilişkin yaygın yanlış inanışların azaltılmasında etkili bulunmuştur. Bilginin sade, görsel destekli ve anlaşılır biçimde sunulması, eğitim ve sağlık okuryazarlığı düzeyi görece düşük bireylerde dahi olumlu sonuçlar vermiştir. Bu yaklaşım; ekonomik, uygulanabilir ve farklı sosyokültürel profillere uyarlanabilir nitelikte, geliştirilebilir bir hasta eğitimi aracı olarak değerlendirilmektedir.