Kuman-Kıpçaklarına ait eser olan Codex Cumanicus, Türk dili tarihinde Latin alfabesiyle yazılmış ilk eserdir. Codex Cumanicus, İtalyan tüccarlar ile Fransiskan papazlarının, Kuman-Kıpçakların yaşadıkları bölgelerde ticaret adı altında yaptıkları misyonerlik faaliyetlerinin sonucu ortaya çıkmış bir eser olarak düşünülmektedir. Codex Cumanicus’ta insan hayatıyla ilgili zengin bir söz varlığı hazinesi bulunmaktadır. İnsan uzuvları, hayvanlar, madencilik, din terimleri, tıp, giyim-kuşam, renk adları, ticaret, savaş aletleri, yemek adları, takvim, hukuk gibi geniş bir alanı kapsayan bu söz varlığı hazinesi Kuman-Kıpçakların yaşam biçimlerine dair bilgiler vermektedir. Bu makalede Codex Cumanicus’taki bitki adları tespit edilmiş ve bu adların geçmişten bugüne Türk dilindeki kullanımları açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Codex Cumanicus’taki bitki adlarının pek çoğunun Eski Türkçe döneminden günümüz Türk lehçelerine kadar kullanıldığı belirlenmiştir. Bazı bitki adları ise sadece Kıpçak döneminde kullanılmıştır. Ayrıca o dönemde Kuman- Kıpçaklarının kullandığı yabancı bitki adlarının sayısının fazla olduğu görülmüştür.
The Codex Cumanicus, a work belonging to Cuman-Kipchaks, is the first work written in the Latin alphabet in Turkish language history. Codex Cumanicus is thought to be a work that has emerged as a result of the missionary activities of Italian merchants and Franciscan priests conducted under the disguise of trade in the regions where Cuman- Kipchaks lived. In Codex Cumanicus, there exists a rich vocabulary about human life. This vocabulary consisting of a wide range of topics including human limbs, animals, minerals, religious terms, medicine, clothes, colors, trade, war apparatus, food names, calendar and law provides extensive information on lifestyles of Cuman-Kipchaks. The purpose of this study is to identify the plant names as designated in the Codex Cumanicus and to discuss the historical use of these names in Turkish language from past to today. According to the findings of this study, most of the plant names in Codex Cumanicus have been used in Turkic dialects from Old Turkic period up till today. Some of the plant names were used only during Kipchak period. In addition, the study evidences that the number of foreign plant names used by Cuman- Kipchaks was relatively high in that period.
