Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tehlikedeki Diller Dergisi, cilt.11, sa.18, ss.25-43, 2021 (Hakemli Dergi)
Özet
Kafkasya, tarih boyunca stratejik konumu nedeniyle emperyalist güçlerin sahip olmak istediği bir coğrafya olmuştur. Kafkas halkları, Kafkasya’yı hedef alan ve yayılmacı politika izleyen Çarlık Rusyası’na karşı özgürlükleri ve bağımsızlıkları için uzun bir süre mücadele etmişlerdir. Bu mücadele, 19. yüzyılda Rusların Kuzey Kafkasya’yı kontrol altına almasıyla sona ermiştir. Rusların elde ettikleri toprakları Ruslaştırmak istemesi, bunun için Kafkas halklarına baskı ve zulüm uygulaması kitlesel zorunlu göçlerin yaşanmasına sebep olmuştur. Kuzey Kafkasya’dan sürgün edilen ve Osmanlı topraklarının çeşitli bölgelerine iskân edilen Kafkas halklarından biri de Çerkeslerdir. Çerkesler, Konya iline, yoğun olarak 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra iskân edilmişlerdir. Çerkeslerin Konya’daki yerleşim yerlerinden biri de bugün Sarayönü ilçesine bağlı Ertuğrul Mahallesi’dir. Bu çalışmada, Çerkes (Adige) dilinin Ertuğrul Mahallesi’ndeki durumu ele alınacaktır. UNESCO’nun Tehlikedeki Dünya Dilleri Atlası’nda, dünyada konuşulan dillerin en az %43’ünün tehlikede olduğu ve Kafkas dillerinden Abhaz-Adige dillerinin de tehlikeli diller arasında yer aldığı belirtilmiştir. Bu doğrultuda çalışmadaki temel amaç, Ertuğrul Mahallesi’nde Çerkes dilinin bilinme oranını tespit etmek, hangi sebep veya sebeplerle tehlikeye düştüğünü ortaya çıkarmak ve günümüzde dil ölümü boyutuna ulaşıp ulaşmadığını göstermektir.
Anahtar Kelimeler: Tehlikedeki diller, Kuzey Kafkasya, Çerkes, Çerkes dili, Türkiye, Konya, Ertuğrul Mahallesi
Abstract
The Caucasus has been a geography that the imperialist powers wanted to occupy due to its strategic location throughout history. Caucassian peoples struggled a long time for their freedom and independence against Tsarist Russia, which targeted the Caucasus and followed an expansionist policy. This struggle ended with the Russians taking control of the North Caucasus in the 19th century. The Russians' desire to Russify the territories they obtained, for this the application of oppression and persecution to the Caucassian peoples caused massive forced migrations. Circassians are one of the Caucassian peoples who were exiled from the North Caucasus and settled in various regions of the Ottoman territories. Circassians were intensively settled in Konya province after the Ottoman-Russian War of 1877-1878. One of the settlements of the Circassians in Konya is Ertuğrul Neighborhood of Sarayönü district today. In this study, the status of the Circassian (Adyge) language in Ertuğrul Neighborhood will be discussed. In UNESCO’s Atlas of the World’s Languages in Danger, it is stated that at least 43% of languages spoken in the world are in danger and the Abkhaz-Adyge languages, one of the Caucassian languages, are also among the endangered languages. Accordingly, the main purpose of this study is to determine the rate which the Circassian language is known in Ertuğrul Neighborhood, to reveal for what reasons it is in danger and to show whether it has reached the level of language death today.
Keywords: Endangered languages, North Caucasus, Circassian, Circassian language, Turkey, Konya, Ertuğrul Neighborhood